Ogłoszenie upadłości powiązane jest z zakończeniem określonej działalności gospodarczej. Ta może być prowadzona w różnych formach, w tym między innymi w ramach spółki cywilnej. Dziś powiemy o tym, czy taka spółka może ogłosić swoją upadłość, a jeśli tak, to co dokładnie wiąże się z tym procederem. Upadłość spółki cywilnej – definicja Spółka cywilna nie jest tak naprawdę spółką i jedynie na gruncie prawa podatkowego traktowana jest podobnie, jak pozostałe spółki prawa handlowego. W rzeczywistości stanowi umowę o charakterze zobowiązaniowym, w ramach której wspólnicy (dwaj lub większa ilość osób) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Spółka cywilna podlega regulacjom prawnym ujętym w Kodeksie cywilnym. Nie posiada osobowości prawnej i nie zalicza się jej do jednostek organizacyjnych mających podmiotowość prawną. Nie ma zdolności prawnej, sądowej, własnych organów, odrębnego majątku czy też statusu przedsiębiorcy. Pytanie, jakie nasuwa się tutaj, brzmi: czy wyżej wymienione cechy powodują, że ogłoszenie jej upadłości jest niemożliwe? Zanim na nie odpowiemy, pragniemy wyjaśnić, co kryje się pod hasłem upadłości. W potocznym rozumieniu jest to nic innego, jak bankructwo oraz brak możliwości dalszego prowadzenia działalności. Dzięki nowelizacji Prawa upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego upadłość zmierza obecnie wyłącznie do likwidacji danego podmiotu (przedsiębiorcy). Naczelną zasadą postępowania upadłościowego jest prowadzenie go w taki sposób, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu. Jeżeli istnieją szanse na uratowanie działalności, w grę wchodzi zastosowanie przepisów restrukturyzacyjnych. Mowa tutaj o upadłości układowej spółki cywilnej. Wracając do głównego wątku, chcemy jednoznacznie wskazać, iż spółka cywilna nie może ogłosić swojej upadłości, gdyż nie posiada tzw. zdolności upadłościowej. Niemniej, nie oznacza to, że poważne problemy finansowe wspólników takiego podmiotu uniemożliwiają zakończenie nierentownej działalności. Ogłoszenie upadłości spółki cywilnej – warunki Upadłość spółki cywilnej stwierdzana jest w momencie, gdy zostają spełnione stosowne przesłanki. Jak wynika z treści art. 11 Prawa upadłościowego, można o niej mówić wówczas, gdy pojawia się niewypłacalność podmiotu. Dotyczy to następujących okoliczności: dłużnik (przedsiębiorca) utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań finansowych, zobowiązania finansowe dłużnika (przedsiębiorcy) przekraczają wysokość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres dłuższy niż 24 miesiące. Jest to jednoznaczne, z tym że w stan upadłościowy mogą zostać postawione osoby tworzące spółkę cywilną. Te bowiem mają status przedsiębiorcy, a co za tym idzie, z mocy obowiązującego prawa, mają zdolność upadłościową. Jak ogłosić upadłość spółki cywilnej – krok po kroku Ukazaliśmy już, że spółka cywilna nie może formalnie upaść, lecz upadłość cywilną mogą ogłosić jej wspólnicy. Jak to zrealizować? Warto podkreślić, że w tym zakresie spoczywają na nich konkretne obowiązki upadłościowe. Gdy występują przesłanki upadłościowe, każdy z nich jest zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie maksymalnie 30 dni od chwili powstania przesłanek upadłościowych. Kluczową kwestią jest przedłożenie go przez wszystkich, bez żadnego wyjątku. Upadłość odnosi się do wszystkich osób składających się na spółkę, ponieważ tak naprawdę każda jest odrębnym przedsiębiorcą, dysponującym zdolnością upadłościową. Jeśli nie zostanie to wykonane, ponoszona jest pełna odpowiedzialność za wszelkie ewentualne szkody, które mogą powstać wskutek niezłożenia właściwego wniosku do sądu w wymaganym czasie. Nie dotyczy to jednak okoliczności, za które dany wspólnik nie ponosi winy. Przykład Wspólnik spółki cywilnej złożył wniosek o ogłoszenie upadłości 3 lata po tym, jak spółka ta nie regulowała zobowiązań finansowych względem swoich kontrahentów. Przyczyną tak późnego złożenia wniosku była zła organizacja pracy wspólnika i ciągłe zapominanie o swoim obowiązku. Wspólnik ten będzie odpowiadał za wszelkie szkody, które powstaną przez jego opóźnione działanie w tym zakresie. Szansą na uwolnienie się od odpowiedzialności wspólnika spółki cywilnej jest nie tylko brak winy z uwagi na zbyt późne zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, ale też wykazanie, iż w odpowiednim terminie doszło do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego bądź zatwierdzenia układu w postępowaniu układowym. Jak zatem ukazaliśmy, sprawa upadłościowa spółki cywilnej jest skorelowana z samymi wspólnikami. W ujęciu praktycznym każdy z nich zgłasza swoją upadłość do sądu, co powoduje wszczęcie tylu odrębnych postępowań, ile dokładnie jest wspólników. Jest jednak możliwość skonsolidowania ich przez sąd i dopuszczenia do łącznego rozpoznania. Otóż nie da się ukryć, że przyczyny upadłości są w zdecydowanej większości przypadków takie same i dotyczą wzajemnych relacji majątkowych. Warto nadmienić, że w przypadku różnych miejsc zamieszkania wnioskodawców sprawy upadłościowe toczą się w różnych sądach, a jednym właściwym sądem do rozpoznania połączonej sprawy jest ten, w którym ogłoszono upadłość pierwszego wspólnika. Rozbieżność w tym zakresie wynika z faktu, iż nie są zobligowani do składania stosownego dokumentu w tym samym dniu. Jak ogłosić upadłość cywilną? Przedstawić wniosek upadłościowy do sądu rejonowego (gospodarczego) właściwego ze względu na główny ośrodek działalności dłużnika (przedsiębiorcy). Najczęściej jest to jednak miejsce, w którym wykonywana jest działalność. Pismo powinno zawierać takie dane, jak: imię i nazwisko, PESEL lub KRS, miejsce głównego ośrodka podstawowej działalności, okoliczności uzasadniające ogłoszenie upadłości, informację, czy jest się uczestnikiem podlegającym prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności, czy też systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami – wymóg ten nie musi być spełniony przez wierzyciela-wnioskodawcę, informację, czy jest się spółką publiczną zgodnie z obowiązującymi przepisami o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Rozwiązanie spółki przez sąd stwierdzane jest z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika, o czym stanowi art. 874 Kodeksu cywilnego. Upadłość konsumencka wspólnika spółki cywilnej – warunki Istnieje możliwość zgłoszenia upadłości konsumenckiej wspólnika na podstawie zobowiązania powstałego wskutek jego działalności w spółce cywilnej. Upadłość konsumencka pozwala przede wszystkim na rozpoczęcie życia bez długów, które wcześniej nie pozwalały na normalne funkcjonowanie. Osoba, która ogłosiła upadłość konsumencką, może bez przeszkód podejmować pracę, a jej wynagrodzenie nie jest już potrącane przez komorników. Długi, które dłużnik posiadał do dnia ogłoszenia upadłości konsumenckiej, w całości są umarzane postanowieniem sądu. Postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej rozpoczyna się wraz z dniem złożenia wniosku przez dłużnika. Skutki upadłości wspólnika spółki cywilnej Ogłoszenie upadłości wszystkich wspólników spółki cywilnej powoduje automatyczne rozwiązanie umowy tej spółki, co jest równoznaczne z tym, iż przestaje funkcjonować na rynku i w obrocie prawnym. Ponadto rodzi poważne konsekwencje przede wszystkim w sferze majątkowej wspólników. Otóż majątek wspólnika, wobec którego ogłoszono upadłość, wchodzi w skład tzw. masy upadłości. Prawo do zarządu nad nim ma syndyk wyznaczony przez właściwy sąd. Jeśli wspólnik pozostawał w związku małżeńskim, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej, wspólność ta ustaje z mocy samego prawa z dniem ogłoszenia upadłości, natomiast cały majątek małżonków wchodzi do masy upadłości. Z tego też powodu niezwykle istotna jest wcześniejsza ochrona majątku małżonków, zanim dojdzie do powstania przesłanek upadłościowych. Można to uczynić choćby poprzez zawarcie rozdzielności majątkowej, czyli tzw. intercyzy. Upadłość spółki cywilnej a pracownicy Gdy pracodawca ogłasza upadłość, nie wpływa to na stosunek pracy nawiązany z pracownikiem. W relacji pracodawca – pracownik nic nie zmienia się, choć sytuacja ta jest w pewnym sensie alarmująca. Nie ma co do tego wątpliwości, że budzi strach o wypłatę wynagrodzeń. Otóż uznanie upadłości przedsiębiorcy wiąże się z tym, że personel staje się jego wierzycielem. Jest zaspokajany w pierwszej kolejności z tzw. masy upadłości, w szczególności, jeśli chodzi o zaległe pensje. Nie musi zgłaszać swoich wierzytelności syndykowi, ponieważ jego wierzytelności umieszczane są na liście tzw. wierzytelności z urzędu. Może jednak to zrobić, jeżeli podaje w wątpliwość rzetelne prowadzenie spraw pracowniczych przez pracodawcę. Upadłość spółki cywilnej a długi Wspólnicy spółki cywilnej jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą odpowiadają za zobowiązania całym majątkiem osobistym. Za długi są odpowiedzialni solidarnie, co oznacza, iż każdy z nich może samodzielnie wybrać, czy dochodzi zapłaty należnej mu kwoty jednocześnie od wszystkich, czy też wybiera tylko jedną osobę i do niej kieruje swe roszczenia. Upadłość spółki cywilnej a vat Na podstawie przepisów ustawy o podatku VAT w przypadku upadłości spółki cywilnej niezbędne jest uregulowanie spraw związanych z podatkiem od towarów i usług. Opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji, a także towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczanego. Ważnym zagadnieniem w aspekcie VAT-u, o którym należy pamiętać, jest sposób rozliczenia nieruchomości. Przepisy przewidują określone warunki, które umożliwiają zwolnienie od podatku VAT, jednakże co do zasady, nieruchomości również należy wskazać w remanencie likwidacyjnym i odprowadzić od nich podatek. Koszty upadłości spółki cywilnej Z praktycznego punktu widzenia sprawa upadłościowa spółki cywilnej jest niezwykle kosztowna. Opłata sądowa od wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi aktualnie 1.000 złotych i należy ją wpłacić na rachunek bankowy sądu upadłościowego przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Upadłość spółki cywilnej – wady i zalety Chcąc nawiązać do wad i zalet związanych z upadłością spółki cywilnej, trzeba wspomnieć o przedkładaniu wniosków. Indywidualne składanie wniosków o ogłoszenie upadłości przez każdego wspólnika jest bezsprzecznie dość uciążliwe, choć w tym przypadku istnieje skuteczna alternatywa w postaci ich konsolidacji. Połączenie kilku spraw w jedno postępowanie pozwala na szybsze i łatwiejsze ogłoszenie upadłości oraz zakończenie działalności wspólników spółki partnerskiej. Czy można ogłosić upadłość spółki cywilnej – podsumowanie Jak wykazaliśmy, spółka cywilna nie może ogłosić swojej upadłości, ponieważ jest odrębnym podmiotem prawnym. Mogą tego dokonać jej wspólnicy będący przedsiębiorcami, którym przysługuje tzw. zdolność upadłościowa. Warunkiem jest złożenie wniosku upadłościowego. Niewykonanie tego obowiązku w terminie 30 dni od chwili zaistnienia przesłanek upadłościowych skutkuje możliwością poniesienia pełnej odpowiedzialności za wynikające z tego tytułu szkody, chyba że wnioskodawca nie zrobił tego z przyczyn przez siebie niezawinionych.
