Ogłoszenie upadłości to ostateczność dla firm znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Kiedy wszystkie metody ratowania działalności zawiodą, trzeba zastanowić się nad jej zamknięciem. Upadłość to proces, który ma na celu przede wszystkim zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Aby tego dokonać, z majątku dłużnika tworzy się tzw. masę upadłościową. Co wchodzi w jej skład, kto o tym decyduje, czym jest likwidacja masy upadłości? Tego wszystkiego dowiemy się już za chwilę. Masa upadłościowa – co to jest? Likwidacja firmy poprzez ogłoszenie upadłości to proces bardziej skomplikowany, niż początkowo mogłoby się wydawać. Wszystkie zagadnienia związane z postępowaniem reguluje ustawa Prawo upadłościowe z 2003 roku. Zgodnie z powyższym aktem prawnym, masa upadłościowa to cały majątek, który posiada upadły, w dniu ogłoszenia upadłości. W jej skład wchodzi więc wszystko to, co może posłużyć do spłaty zobowiązań dłużnika. Mowa zatem o składnikach majątku, które da się spieniężyć. Masa upadłości dotyczy zarówno składników majątku już posiadanych, jak i nabytych w czasie trwania postępowania upadłościowego. Głównym celem jej utworzenia jest stworzenie planu podziału masy upadłości. Dzięki niemu mają zostać spłacone długi upadłego. Kogo dotyczy masa upadłościowa? Definiując masę upadłości, posłużono się pojęciem „upadły”. Prawo upadłościowe konkretnie określa zakres podmiotowy, wobec którego ustawa ma zastosowanie. Zanim przejdziemy więc do kwestii likwidacji masy upadłości, zajmijmy się powyższym terminem. „Upadły” to po prostu dłużnik, czyli osoba lub podmiot, wobec którego prowadzi się postępowanie upadłościowe. Według przepisów upadłościowych podmiotem postępowania może być: przedsiębiorca w rozumieniu Kodeksu cywilnego, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna i spółka akcyjna, która nie prowadzi działalności gospodarczej; wspólnicy spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania podmiotu całym swoim majątkiem; wspólnicy spółek partnerskich. Zanim przejdziemy do zarządzania masą upadłościową, doprecyzujmy jeszcze, kim jest przedsiębiorca. W końcu prawo upadłościowe nie definiuje tego pojęcia, a jedynie odsyła nas do przepisów Kodeksu cywilnego. Tam dowiadujemy się, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, prawna albo jednostka organizacyjna, która we własnym imieniu prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Masa upadłości – kto ją ustala? Wiemy już sporo o masie upadłościowej – co to jest i kogo dotyczy. Pewnie zastanawiasz się jednak, do kogo należy obowiązek określenia jej składu? Z chwilą ogłoszenia upadłości firmy, przedsiębiorca traci prawo do rozporządzania majątkiem wchodzącym w skład masy upadłościowej. Nie może także już z niego korzystać. Jeśli dokona wobec składników majątku jakichkolwiek czynności prawnych, będą nieważne. Kto zatem przejmuje kontrolę? Zazwyczaj jest to syndyk, ale obowiązek ten może także należeć do zarządcy albo nadzorcy sądowego. Plan podziału masy upadłości Aby osiągnąć cel postępowania upadłościowego, czyli spłacenie długów upadłego, trzeba dokonać likwidacji masy upadłości. To procedura, która odbywa się w sposób niezwykle uporządkowany. Syndyk sporządza plan podziału masy upadłości. Jeśli harmonogram nie wymaga poprawek ani nie wniesiono wobec niego zarzutów, zatwierdza go odpowiedni sędzia. Następnie syndyk zarządza masą upadłościową ściśle według ustalonego porządku. Dokument określa sumę masy upadłości i wymienia wierzycieli, którym przysługują roszczenia wobec upadłego. Plan podziału masy upadłości wskazuje kwotę należną każdemu z uczestników i to, czy pieniądze mają być wypłacone od razu, czy też pozostaną w depozycie sądowym lub masie upadłości (wraz z uzasadnieniem przyczyn). Co wchodzi w skład masy upadłości? Do stworzenia planu podziału masy upadłości potrzebna jest wiedza o tym, jakie składniki majątku znajdują się w posiadaniu upadłego. Jeśli zastanawiasz się, co wchodzi w skład masy upadłości, spieszymy z wyjaśnieniem. Według Prawa upadłościowego zalicza się do niej cały dobytek upadłego. Są tutaj pewne wyjątki, ale tym, co nie wchodzi do masy upadłości, zajmiemy się za chwilę. Wlicza się do niej natomiast także składniki majątku uzyskane już po ogłoszeniu upadłości. Często będzie to np. wynagrodzenie za pracę, spadki lub darowizny. Co nie wchodzi do masy upadłości? Jak już powiedzieliśmy, plan spłaty wierzytelności z majątku dłużnika nie obejmuje co do jednego wszystkich jego składników. Prawodawca przewidział pewne wyjątki, tzw. wyłączenia z masy upadłości. Należą do nich: mienie wyłączone z egzekucji; wynagrodzenie za pracę w części niepodlegającej zajęciu; gdy upadły jest administratorem zastawu lub hipoteki, środki uzyskane z ich realizacji w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom; pieniądze znajdujące się na rachunku objętym blokadą rachunku podmiotu kwalifikowanego (według ustawy Ordynacja podatkowa). Nie masz pewności, czym jest mienie wyłączone z egzekucji? Prawo upadłościowe odsyła nas do Kodeksu postępowania cywilnego. Zatem, według przepisów, tym, co nie wchodzi do masy upadłości, jest np. połowa diety przysługującej z tytułu podróży służbowych, świadczenia od Skarbu Państwa (np. stypendia), prawa niezbywalne, środki z tytułu ubezpieczeń majątkowych lub osobistych, świadczenia z pomocy społecznej i inne. Jeśli występują wątpliwości co do tego, czy dany składnik majątku powinien zasilić masę upadłości, kwestię rozstrzyga sędzia. Czy możesz złożyć wniosek o wyłączenie z masy upadłości? Co do zasady, do masy upadłościowej nie zalicza się mienia, które nie należy do majątku upadłego. W sytuacji, gdy błędnie zaliczono do niej elementy niebędące w posiadaniu dłużnika, należy złożyć wniosek o wyłączenie z masy upadłości. Sędzia ma obowiązek rozpatrzyć go w terminie nieprzekraczającym jednego miesiąca, z uwzględnieniem opinii syndyka. Jeśli decyzja będzie odmowna, wnioskodawcy przysługuje możliwość wyłączenia mienia z masy upadłościowej na drodze powództwa (procesu cywilnego). Dokument, za pomocą którego postuluje się o wyłączenie z masy upadłości, musi spełniać standardy pisma procesowego. Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, w treści dokumentu należy uwzględnić nazwę sądu, do którego jest kierowany oraz określenie stron, jak i ich przedstawicieli i pełnomocników (a także ich podpisy). Ważne jest też określenie rodzaju pisma. Wniosek o wyłączenie z masy upadłości powinien także jasno określać składnik majątku, którego dotyczy. Należy także jednoznacznie wskazać żądanie wyłączenia danego przedmiotu z masy upadłości i wydania go osobie składającej wniosek. Trzeba też oczywiście swoje roszczenia uzasadnić, przedstawiając wszelkie okoliczności i dowody przemawiające za słusznością postulatów. Likwidacja masy upadłości – jak wygląda w praktyce? Wiemy już, że masę upadłości stanowi majątek upadłego. Znamy także przypadki, które stanowią wyjątki od tej reguły. Ale co się dzieje, kiedy skład masy upadłościowej zostaje finalnie ustalony? Teraz do akcji wkracza syndyk, który ma pół roku na wykonanie odpowiednich czynności. To właśnie on rozporządza tym, co wchodzi w skład masy upadłości. Syndyk upłynnia majątek upadłego, sprzedając ruchomości, nieruchomości, prawa majątkowe oraz całość (zazwyczaj) lub zorganizowane części przedsiębiorstwa. Warto tutaj zaznaczyć, że nabywca nie przejmuje długów upadłego, bo sprzedaż ma charakter egzekucyjny. Do masy upadłości może także włączyć środki uzyskane na drodze egzekucji od dłużników upadłego. Majątek upadłego został zamieniony na środki pieniężne – co dalej? Kolejnym krokiem w postępowaniu upadłościowym jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Syndyk musi działać zgodnie z przyjętym wcześniej planem podziału masy upadłości. Likwidacja majątku i spłata długów powinny przebiegać możliwie jak najszybciej i najbardziej sprawnie. W praktyce nie zawsze jest to jednak możliwe, a ewentualne opóźnienia niekoniecznie będą wynikać z opieszałości syndyka. Niektóre składniki majątku trudno jest spieniężyć. Sytuacja jest też tym bardziej skomplikowana, im więcej składników majątku trzeba upłynnić. Masa upadłościowa – podsumowanie informacji Upadłość to szereg czynności prawnych stosowanych wobec podmiotów, które stały się niewypłacalne – nie są w stanie dłużej regulować wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Procedury opisane w Prawie upadłościowym mają na celu przede wszystkim zaspokojenie roszczeń wierzycieli, a tym samym oddłużenie osoby upadającej. To zadanie syndyka, który najpierw spienięża mienie dłużnika, a potem spłaca jego długi. Podział masy upadłości następuje wobec planu zatwierdzonego przez właściwy sąd.
