Sankcja darmowego kredytu to pojęcie, które funkcjonuje w odniesieniu do kredytów konsumenckich (dla przypomnienia, kredyt konsumencki to kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie obcej, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi). Jest to sytuacja, w której kredytodawcę pozbawia się przychodów, które osiągnąłby udzielając kredytu konsumenckiego, gdyby nie naruszył obowiązków ustawowych. Innymi słowy mówiąc, na podstawie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17, art. 31–33, art. 33a i art. 36a–36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Zatem nie ponosi kosztów kredytowania, a jedynie oddaje pożyczony kapitał. Aby móc skorzystać z sankcji darmowego kredytu i tym samym pozbawić kredytobiorcę zarobków z kredytu konsumenckiego, muszą zajść ku temu pewne przesłanki. Kiedy kredytobiorca może skorzystać z sankcji darmowego kredytu? W ogólnym rozumieniu przepisów można stwierdzić, że kredytobiorca może skorzystać z sankcji darmowego kredytu w momencie, gdy kredytodawca naruszył któryś z obowiązków określonych w katalogu art. 45 ust. 1 u.k.k. O czym dokładnie mowa? Sankcja darmowego kredytu powstaje w momencie, gdy: umowa o kredyt konsumencki nie została zawarta w formie pisemnej (wyjątkiem są sytuacje, gdy przepisy przewidują inną szczególną formę np. w przypadku umowy zawieranej na odległość), umowa o kredyt konsumencki nie zawiera, takich danych jak: imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwa) i adres (siedziba) oraz adres do doręczeń elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego, umowa o kredyt konsumencki nie zawiera takich informacji, jak: rodzaj kredytu, czas obowiązywania umowy, całkowita kwota kredytu, terminy i sposób wypłaty kredytu, stopa oprocentowania kredytu, warunki jej stosowania, a także okresy, warunki i procedury jej zmiany wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, rzeczywista roczna stopa oprocentowania oraz całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu na poczet należności kredytodawcy, informacja o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść, w szczególności o opłatach, roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu, sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje; termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym; prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz jej procedurę, informacja o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, jeśli takie prawo zastrzeżono w umowie, dodatkowo w przypadku umowy o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności, także elementy treści wymienione w art. 31 u.k.k., dodatkowo w przypadku umowy o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, który podlega spłacie na żądanie lub w terminie do trzech miesięcy, także elementy treści wymienione w art. 32 u.k.k., dodatkowo w przypadku umowy o kredyt konsumencki przewidujący odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty w przypadku gdy konsument jest w zwłoce w związku ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt, także elementy treści wymienione w art. 33 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki zastrzega łączną wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu oraz odsetek za opóźnienie, na poziomie wyższym niż kwota odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w Kodeksie cywilnym, umowa o kredyt konsumencki przewiduje wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu na poziomie wyższym niż maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów wynikająca z ustawy. WAŻNE! Nie jest to katalog absolutnej odpowiedzialności. Co to oznacza dla konsumenta? Kredytodawca odpowiada za umyślne naruszenie swoich obowiązków lub za niedochowanie należytej staranności ogólnie wymaganej w zakresie prowadzonej przez niego działalności. Sankcja darmowego kredytu powstanie więc w momencie gdy naruszenie przepisów jest wynikiem działania kredytodawcy, a obowiązek udowodnienia naruszenia przez kredytodawcę obowiązków wynikających z art. 45 ust. 1 u.k.k. leży po stronie kredytobiorcy, czyli konsumenta, który z udowodnienia faktu wywodzi skutki prawne. Sankcja darmowego kredytu - do kogo i kiedy złożyć wniosek? Zgodnie z przepisami konsument czyli kredytobiorca, musi złożyć pisemne oświadczenie kredytodawcy, czyli instytucji w której zaciągnął przedmiotowe zobowiązanie, o naruszeniu obowiązku objętego sankcją darmowego kredytu.Wskazane oświadczenie kredytobiorca ma prawo złożyć w okresie 1 roku od dnia wykonania umowy, aby móc skorzystać z sankcji darmowego kredytu. Termin ten nie podlega przywróceniu. Skutki sankcji darmowego kredytu dla kredytobiorcy W kwestii pożyczonego kapitału, sytuacja nie ulega zmianie. Kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu na rzecz kredytodawcy pożyczonego kapitału kredytu zgodnie z ustalonymi w umowie warunkami i terminami spłaty. W sytuacji gdy kredytodawca w umowie kredytu nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, zastosowanie mają przepisy art. 45 ust. 2-3 u.k.k., zgodnie z którymi konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy, w przeciągu 5 lub odpowiednio 10 lat. W kwestii odsetek oraz kosztów dodatkowych roszczenia kredytodawcy wygasają (za wyjątkiem kosztów wskazanych przez ustawodawcę, jak np. koszty odsetek za opóźnienia w spłacie kredytu). W stosunku do odsetek oraz kosztów dodatkowych już poniesionych przez kredytobiorcę, mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnie pobranym, które podlega zwrotowi. Zwrot odsetek przez kredytodawcę powinien nastąpić bezzwłocznie. Z sankcją kredytu darmowego ma do czynienia kredytobiorca, który spotkał się z wadliwą umową kredytową. W związku z wystąpieniem takiej sytuacji ma on obowiązek zwrotu jedynie pożyczanej kwoty, do której nie zaliczają się koszty kredytowania i odsetki kapitałowe. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że sankcja kredytu darmowego występuje jedynie w przypadku kredytu konsumenckiego. Ustalenia prawne dotyczące takiej kary nakładanej na kredytodawcę zawarte zostały w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Głównym założeniem sankcji kredytu darmowego jest przeciwdziałanie niestarannemu realizowaniu obowiązków należących do kredytodawcy. Kiedy sankcja kredytu darmowego ma zastosowanie, kredytodawca traci prawo do wynagrodzenia za udzielony kredyt. Sankcja darmowego kredytu to kara, którą można zastosować wobec kredytodawcy naruszającego obowiązki wynikające z ustawy. Jednym z takich obowiązków jest chociażby konieczność zawarcia umowy kredytowej na piśmie, jeśli nie jest ona zawierana w szczególnych okolicznościach, np. na odległość. Istotną przesłanką sankcji darmowego kredytu są również pewne braki formalne w umowie kredytowej. Kredytobiorca może uniknąć obowiązku uiszczenia opłat za udzielenie kredytu, jeśli we wspomnianym dokumencie brakuje takich informacji, jak: dane osobowe jednej lub obu stron, rodzaj kredytu, czas obowiązywania umowy, zasady i terminy spłaty zobowiązania, informacje o opłatach i inne kluczowe kwestie. Sankcja darmowego kredytu jest też możliwa, jeśli opłaty za opóźnienie w spłacie lub pozaodsetkowe koszty kredytu przewyższają poziom wynikający z obowiązujących przepisów prawnych. Wniosek o sankcję darmowego kredytu składa się do banku lub firmy pożyczkowej, która udzieliła nam kredytu lub pożyczki. Taki dokument stanowi pisemne oświadczenie, w którym kredytobiorca wskazuje, do jakich uchybień doszło w drodze zawarcia umowy kredytowej. Ma na to 1 rok, przy czym termin liczony jest od dnia wykonania umowy. Jeśli więc umowa zostanie wykonana w całości, kredytobiorca ma prawo żądać zwrotu poniesionych kosztów kredytowania, których w wyniku zastosowania sankcji darmowego kredytu nie powinien ponosić.
