Chociaż nazwa ta brzmi bardzo poważnie, poręczenie na podstawie kodeksu cywilnego jest jedną z najstarszych instytucji prawnych, mających na celu zabezpieczenie wierzytelności. W dużym uproszczeniu bowiem narzędzie to pozwala na zobowiązanie osoby trzeciej do spłacenia długu zaciągniętego przez kogoś innego.

Poręczenie na podstawie kodeksu cywilnego

Jak sama nazwa wskazuje, poręczyciel “ręczy” za osobę zaciągającą zobowiązanie i bierze na siebie ewentualną odpowiedzialność majątkową w sytuacji, w której nie wywiąże się ona ze spłaty. Korzystając z takiego zabezpieczenia wzmacniamy swoją pozycję jako tzw. dłużnika głównego, bo odpowiedzialność za powzięte zobowiązanie bierze na siebie również poręczyciel. Instytucja lub osoba udzielająca takiego finansowana uzyskuje więc dodatkowe zabezpieczenie swoich interesów, zaś dłużnik główny zwiększa swoje szanse na jego otrzymanie.

Mówiąc zaś bardziej “formalnie”, umowa poręczenia zaliczana jest do umów cywilnych i w związku z tym regulowana jest przez polski kodeks cywilny (według art. 876 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.). Zgodnie z tym artykułem umowa poręczenia oznacza zobowiązanie się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania w sytuacji, gdy dłużnik tego nie zrobił. Poręczyciel musi oświadczyć to na piśmie (w przeciwnym razie takie poręczenie według prawa cywilnego będzie po prostu nieważne).

Poręczenie według prawa cywilnego

W jakich sytuacjach wykorzystać można poręczenie według prawa cywilnego? Najczęściej stosuje się je w przypadku długów wynikających z umów, np. kredytowych czy pożyczkowych, ale nie tylko. Poręczenie na podstawie kodeksu cywilnego wykorzystać można także, gdy w grę wchodzą np. zobowiązania alimentacyjne czy odszkodowawcze (z tytułu popełnienia czynów niedozwolonych). Inną sprawą jest kwestia odpłatności lub nieodpłatności poręczenia – decydują o tym wspólnie strony, ale jeżeli nie rozstrzygają tej kwestii w formie umowy, uznaje się, że poręczenie udzielone jest nieodpłatnie.

Poręczenie osób trzecich według prawa cywilnego      

Jakie są obowiązki poręczyciela? Jeżeli mowa o kredycie w banku lub pożyczce w instytucji pozabankowej, to jeżeli dłużnik nie spłaci jej rat w terminie, poręczyciel odpowie osobiście z całości swojego majątku. Wierzyciela, co do zasady, nie obchodzi, “skąd” wezmą się zaspokajające jego roszczenia środki, a do “dyspozycji” ma w tym przypadku więcej, niż tylko samą osobę dłużnika głównego. Na tym polega tzw. solidarna odpowiedzialność dłużnika głównego i poręczyciela. Co więcej, przy poręczeniu osób trzecich, wierzyciel może nawet dochodzić swojego roszczenia z pominięciem dłużnika, kierując się bezpośrednio do poręczyciela.

Poręczenie według prawa cywilnego – wzór       

Oświadczenie poręczyciela powinno być sporządzone na piśmie oraz w sposób, który jasno określa wolę udzielenia poręczenia. Umowa poręczenia na podstawie kodeksu cywilnego zawierać powinna:

• pełne dane dłużnika głównego oraz poręczyciela
• wskazanie osoby dłużnika głównego
• dane dotyczące zobowiązania, które jest poręczane (kwota, termin płatności)
• wysokość kwoty, do której dług zobowiązuje się pokryć poręczyciel
• długość okresu poręczenia

Warto również zawrzeć klauzulę, iż “za spłatę kredytu lub pożyczki poręczyciel odpowiada dopiero wtedy, gdy egzekucja wobec kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy była bezskuteczna”, co pozwoli uniknąć dochodzenia należności przez wierzyciela bezpośrednio od poręczyciela, z pominięciem dłużnika głównego.

Wzór poręczenia według prawa cywilnego: