Przeglądając oferty kredytów, czy też rozmawiając z kimś o zamiarze zaciągnięcia zobowiązania, możemy spotkać się z taką frazą, jak „zabezpieczenie kredytu”. Trzeba jednak podkreślić, że nie kryje się pod tym pojęciem, tylko jeden konkretny typ zabezpieczenia, a wiele. Jest to bardzo złożona kategoria, z uwagi na fakt, że nie w każdych okolicznościach ten sam typ zabezpieczenia sprawdzi się równie dobrze. W pierwszej kolejności chcielibyśmy dokładnie objaśnić, czym jest zabezpieczenie kredytu i w jakich okolicznościach może pojawić się konieczność bądź możliwość jego zastosowania. Następnie wskażemy i pokrótce omówimy wszystkie najczęściej spotykane formy zabezpieczenia kredytu, a także odpowiemy na pytanie, czy w razie potrzeby zabezpieczenie da się zmienić na inne. Zapraszamy! Formy zabezpieczenia kredytu – czym są? Poszczególne formy zabezpieczenia kredytu pozwalają na różne sposoby i w różnym stopniu zmniejszyć ryzyko związane z udzieleniem komuś kredytu. W większości działają one w ten sposób, że w razie problemów ze spłatą zobowiązania dają wierzycielowi możliwość szybszego, prostszego lub skuteczniejszego odzyskania swojej należności niż w sytuacji, kiedy takiego zabezpieczenia by nie było. Zabezpieczenie kredytu, a dokładniej mówiąc jego ustanowienie, może, ale nie musi wiązać się z kosztem dla kredytobiorcy. W praktyce oznacza to, że część zabezpieczeń w ogóle nie wpływa na proces spłaty zobowiązania i związane z nim koszty, do momentu, kiedy nastąpi opóźnienie w spłacie (bądź nastąpi jakaś inna sytuacja, w przypadku której zabezpieczenie miało zostać aktywowane, na przykład, gdy kredytobiorca zachoruje, a ubezpieczył kredyt od tej okoliczności). Kiedy stosuje się zabezpieczenia kredytu? W przypadku niektórych zobowiązań, zabezpieczenie spłaty może być jego nierozerwalną częścią, wynikającą ze specyfiki kredytu. Tak właśnie jest w przypadku kredytu hipotecznego. Jest to zobowiązanie długoterminowe, udzielane na bardzo wysokie kwoty, co w praktyce oznacza ogromne ryzyko dla banku, że w pewnym momencie przestanie ono być spłacane na czas. W związku z tym zabezpieczenie go jest obowiązkowe, a z racji na to, że kredyty hipoteczne udziela się na budowę lub zakup (bądź remont) nieruchomości, standardowym zabezpieczeniem jest właśnie hipoteka ustanowiona na danym budynku. 1 Źródło: https://alebank.pl/kredyty-hipoteczne-w-polsce-najtansze-w-historii-227-przecietne-oprocentowanie-kredytu-mieszkaniowego/ W innych przypadkach sprawa jest jednak mniej oczywista. Mowa tutaj na przykład o kredytach konsolidacyjnych online, kredytach gotówkowych, kredytach odnawialnych, kartach kredytowych i innych podobnych typach zobowiązań. W ich przypadku zabezpieczenia stosuje się uznaniowo, w zależności od takich aspektów, jak kwota zobowiązania i sytuacja finansowa klienta. Jeśli ktoś ma bardzo wysoką zdolność kredytową, pozytywną historię kredytową i chce zaciągnąć kredyt na relatywnie niewielką kwotę, bywa, że zabezpieczenie nie będzie potrzebne. Jednak w przypadku niskiej zdolności kredytowej czy innych przesłanek, które sprawiają, że bank nie jest pewien rzetelności danej osoby, odpowiednie zabezpieczenie bywa konieczne. Może ono pozwolić na otrzymanie pozytywnej decyzji kredytowej w przypadku, gdy bez zabezpieczenia groziłaby nam decyzja odmowna bądź umożliwić wzięcie kredytu na lepszych warunkach (czyli przykładowo otrzymać większą kwotę). Najważniejsze formy zabezpieczenia kredytu – zabezpieczenia osobiste Obecnie stosowane przez banki formy zabezpieczeń kredytu można podzielić na dwie główne kategorie: zabezpieczenia osobiste i rzeczowe. Pierwsza z nich nie dotyczy konkretnej ruchomości czy nieruchomości, a ma charakter bardziej abstrakcyjny. W jego przypadku dłużnik odpowiada za kredyt całym swoim majątkiem, a więc ruchomościami, nieruchomościami, środkami zgromadzonymi na koncie bankowym i nie tylko. Wśród najważniejszych zabezpieczeń osobistych można wymienić: poręczenie wekslowe poręczenie udzielone na podstawie Kodeksu cywilnego gwarancja bankowa pełnomocnictwo cesja wierzytelności przystąpienie do długu Zabezpieczenia osobiste mogą być stosowane zarówno w przypadku kredytów firmowych, jak i hipotecznych czy konsumenckich. Poręczenia cywilne i wekslowe – popularne formy zabezpieczenia kredytu Poręczenie wekslowe jest działaniem, w ramach którego poręczyciel bezwarunkowo zobowiązuje się do spłaty całości lub części zobowiązania wekslowego. Udziela się go poprzez złożenie podpisu na wekslu. To bardzo silna forma zabezpieczenia kredytu, stosowana niegdyś często w przypadku kredytów i pożyczek pracowniczych. Poręczenie może także zostać udzielone na podstawie zapisów Kodeksu cywilnego. W takiej sytuacji nie stosuje się weksla, a umowę poręczenia. W razie, gdyby główny dłużnik nie był w stanie spłacić zobowiązania, wierzyciel zwróci się właśnie do poręczyciela. Poręczenie cywilne różni się od wekslowego przede wszystkim tym, że musi mieć ściśle określoną kwotę, a także możliwością odwołania go przed powstaniem zobowiązania, co nie jest możliwe w przypadku poręczenia wekslowego. Dodatkowo poręczyciel cywilny nie odpowiada za dług, jeśli zobowiązanie jest nieważne z dowolnej przyczyny, zaś poręczyciel wekslowy jest zwolniony z długu jedynie w przypadku nieważności spowodowanej błędem formalnym. Inne zabezpieczenia osobiste Gwarancja bankowa to forma zabezpieczenia, w której bank zobowiązuje się do spłaty części bądź całości zobowiązania, jeśli kredytobiorca nie będzie w stanie tego zrobić. Może ona na przykład być formą pomocy publicznej dla przedsiębiorców. 2 Źródło: https://media.bgk.pl/55138-ponad-100-mld-zl-w-ciagu-6-lat Pełnomocnictwo oznacza danie wierzycielowi możliwości dysponowania czymś, co należy do dłużnika. Zazwyczaj oznacza to konto bankowe. Dzięki takiemu pełnomocnictwu bank może ściągać z konta środki niezbędne do spłaty zobowiązania. Cesja wierzytelności polega na tym, że prawa do otrzymania określonej wierzytelności dłużnika są przenoszone na bank. W praktyce może to oznaczać na przykład cesję środków z ubezpieczenia, a więc jeśli zostanie ono wypłacone, to nie do ubezpieczonego, a bezpośrednio do banku. Przystąpienie do długu działa w ten sposób, że osoba trzecia (partner, członek rodziny, czy nawet ktoś zupełnie obcy) jest dołączana do kredytu jako tak zwany dłużnik solidarny. Oznacza to, że jest tak samo odpowiedzialny za spłatę całości zobowiązania, jak inni kredytobiorcy. Formy zabezpieczenia kredytu – zabezpieczenia rzeczowe Jak łatwo się domyślić, w przypadku zabezpieczenia rzeczowego dług jest ściągany z konkretnych składników majątku dłużnika, a nie ze wszystkich. Najczęściej spotykane rzeczowe formy zabezpieczenia kredytu to: hipoteka zastaw ogólny zastaw rejestrowy kaucja blokada środków na koncie przewłaszczenie na zabezpieczenie Wspomniana już wcześniej hipoteka to forma zabezpieczenia spłaty kredytu oparta na nieruchomości. Informacja o hipotece jest wpisywana do jej księgi wieczystej, a następnie w przypadku problemów ze spłatą zobowiązania wierzyciel ma możliwość przejęcia nieruchomości i sprzedania jej w celu odzyskania należnych środków. Zastaw ustanawiany jest z kolei na ruchomościach (oraz niektórych zbywalnych prawach, takich jak akcje). W przypadku uzyskania tytułu egzekucyjnego i rozpoczęcia egzekucji komorniczej długi będą egzekwowane w pierwszej kolejności właśnie z tych rzeczy. W przypadku zastawu ogólnego dany przedmiot musi być wydany wierzycielowi do momentu spłaty długu. Zastaw rejestrowy wymaga formalnego zgłoszenia do tytułowego rejestru i wiąże się z opłatą, w związku z czym stosuje się go głównie przy bardziej wartościowych ruchomościach. Często przedmiotem zastawu rejestrowego jest samochód. W przypadku tego rodzaju zastawu jego przedmiot może pozostawać we władaniu kredytobiorcy. W ramach kaucji kredytobiorca przekazuje bankowi określone środki pieniężne czy też akcje, obligacje i inne prawa zbywalne. Blokada środków na koncie działa dokładnie tak, jak brzmi – rachunek bankowy dłużnika jest „zamrożony” do momentu, kiedy zadłużenie zostanie uregulowane. Kolejna forma zabezpieczenia rzeczowego to przewłaszczenie na zabezpieczenie, w ramach którego prawo własności określonej ruchomości (przykładowo maszyny, narzędzi) przenoszone jest na kredytodawcę. Czy można zmienić formę zabezpieczenia kredytu? Można się zastanawiać, co w sytuacji, kiedy już po zaciągnięciu kredytu z jakiegoś powodu nie będzie nam odpowiadało wybrane wcześniej zabezpieczenie. Czy jest możliwość jego zmiany? Ciężko odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ wszystko zależy od okoliczności. Przede wszystkim kluczowe są tutaj zapisy podpisanej umowy kredytowej, a także nastawianie wierzyciela. W związku z tym warto w pierwszej kolejności przejrzeć swoją umowę, a następnie skontaktować się z bankiem, aby dowiedzieć się więcej. Niekiedy zmiana formy zabezpieczenia kredytu jest dopuszczalna, ale może mieć charakter uznaniowy, a więc bank przeanalizuje sprawę i podejmie indywidualną decyzję. Należy pamiętać, że zabezpieczenie jest dla banku sposobem na zmniejszenie ryzyka związanego z danym kredytem. Usuwając je bądź zamieniając na inne, możemy więc potencjalnie to ryzyko zwiększyć. W związku z tym bank będzie prawdopodobnie wymagał zamiany zabezpieczenia na takie o co najmniej równej wartości. W przypadku kredytu hipotecznego będzie to wiązało się z koniecznością dostarczenia takich dokumentów, jak odpis z księgi wieczystej, operat szacunkowy czy zaświadczenia i wyciągi potwierdzające dobrą sytuację finansową. O dokładną, pełną listę najlepiej poprosić bank, ponieważ może ona się różnić w zależności od procedur przyjętych przez daną instytucję. W przypadku, gdy dotychczas dany klient był wzorowym kredytobiorcą, a więc spłacał zobowiązanie w terminie, a nowa forma zabezpieczenia spełni warunki banku, szanse na pozytywną decyzję są stosunkowo duże. Formy zabezpieczenia kredytu – podsumowanie Jak widać, formy zabezpieczenia kredytu to stosunkowo obszerny temat. Jeśli ktoś będzie w swoim życiu zaciągał kredyt, zwłaszcza taki na wysoką kwotę, jest spora szansa, że będzie miał okazję zetknąć się z nim w praktyce. Takich form jest bardzo wiele, chociaż nie da się ukryć, że wśród nich jest kilka takich, które stosowane są najczęściej (np. hipoteka), a inne mają obecnie charakter niszowy (tutaj wskazać można, chociażby weksle, które nie wyszły całkowicie z użycia, ale są znacznie mniej popularne niż niegdyś). Dobrze jest mimo wszystko znać wszystkie z nich, jeśli nie dogłębnie, to przynajmniej w zarysie, ponieważ nie wiadomo, czy wiedza kiedyś się nie przydadzą. Warto zauważyć, że w niektórych przypadkach zabezpieczenia mają charakter przymusowy (jak właśnie w przypadku kredytu hipotecznego), ale niekiedy klient może zdecydować o nich samodzielnie, aby zwiększyć swoje szanse na pozytywną decyzję kredytową, bądź uzyskać lepsze warunki finansowania. Nie powinno się z góry podchodzić do zabezpieczeń spłaty negatywnie, ponieważ przy założeniu spłacania zobowiązania w terminie prawdopodobnie nawet nie odczujemy, że istnieją. Natomiast warto zadbać o to, aby dobrze poznać formy zabezpieczenia kredytu, dobierając je odpowiednio do swojej sytuacji.
